De filosofie en het karate van Dojo Haragei

Velen zien het karate uitsluitend als een ‘vecht’vorm. Een ‘sport‘, vorm, om aan te vallen en/of te verdedigingen. Dojo Haragei ziet het karate naast een ‘vecht’vorm ook als een kunstvorm en filosofie.
Omdat geen mens gelijk is en elke karateka een ander persoonlijkheid heeft, heeft ieder een eigen persoonlijke interpretatie van het karate. Dit maakt het ook dat de meesters binnen hun eigen school op ‘hun’ wijze het karate doceren. Kortom: de meester doceren hun eigen ‘kunst’ binnen de eigen school.

Het ontdekken van de weg voor ontwikkeling van je innerlijke kracht is een van de belangrijkste vorm welke onder de kunstvorm en filosofie van Dojo Haragei valt. De kunstvorm van de Dojo is ook terug te vinden in de naam van de Dojo. De term ‘ Haragei’ wordt heel mooi omschreven binnen het AIKIDO:
‘De kunst van het ontwikkelen van je Hara’. (Hara: het fysieke middelpunt(je innerlijke energie))
Binnen de Dojo wordt gedoceerd om op een specifieke manier om te gaan met ‘de kunst’ om je innerlijke energie, waardoor ‘alles’ doeltreffend wordt. De filosofische gedachte is dan: in contact proberen te komen met de kern van de algemene samenhang van alle dingen.
De kern waarover gesproken wordt is subjectief omdat iedere persoon zichzelf als een middelpunt voelt van zijn/haar eigen omgeving. Om de hierboven beschreven kunst eigen te maken is het heel belangrijk om te leren om het middelpunt van je omgeving met je eigen middelpunt(je Hara) te identificeren. In dit middelpunt kun je, hoe verder je vordert, steeds meer je bewegingsmogelijkheden zoeken en deze laten gebeuren. Als je dit perfect in alle rust kunt uitvoeren, ben je eigen meester.
Je leert dan op te gaan in de totale bewegingssfeer rond je eigen lichaam, in harmonie met je aanvaller en de bedoelingen van aanvaller. Het is belangrijk dat je het evenwicht zoekt van al de bewegingen, in je ‘eigen’ middelen, door deze in je op te nemen en ze te versmelten met je situatie om deze te controleren.
Hou er rekening mee dat je nooit bent uitgeleerd en altijd aan het begin staat.
- Als je denkt dat je alles weet, weet je feite heel weinig/als je denkt dat je niets meer weer, weet je een
heleboel
- Als je denkt dat je aan het ‘einde’ bent, sta je feitelijk aan het begin

Gaan tot het uiterste: de wil om te leren vechten en om te leren hoe om te gaan met het gevecht, bereik je niet alleen door fysiek te trainen, juist niet. Binnen onze Dojo leggen we, bij startende karateka’s, minder de nadruk op de trainingsvorm sparren, dat door velen gezien wordt als het ‘gevecht’ waar het omgaat. Het gaat om de combinatie en het evenwicht tussen de mentale gesteldheid en de fysieke gesteldheid. De begrip ‘vechten’ wordt binnen onze Dojo uitgelegd in de breedste zin van het woord.
Het leren uitvoeren van technieken en het leren begrijpen van technieken is nodig om dit ‘praktisch’ te kunnen uitvoeren. Het leren uitvoeren van technieken, met tempowisselingen en balans tussen kracht en ontspanning vergt oefening en kunst. Naast het fysiek leren uitvoeren en begrijpen van de technieken is het ook belangrijk dat men mentaal wordt getraind voor een ‘gevecht’.
De termen volharding en doorzettingsvermogen zijn nodig om het gestelde doel cq. gestelde doelen te bereiken. De juiste weg blijven volgen ondanks grote tegenslagen en obstakels en/of het bijstellen van je doelen bijstellen, bepaald je ‘eigen’ pad. Het bewandelen van dit pad kan een moeilijk, ‘harde’ en zelfs zeer confronterende zijn. Het ene moment ga je fysiek tot het uiterste en het andere moment mentaal. De kunst is om te blijven ‘vechten’ om het evenwicht tussen beiden te behouden. De fysieke grens en mentale grens alsmede het evenwicht daartussen is voor elk individu verschillend. Sterker nog, het vinden van dit ‘evenwicht’ is afhankelijk van vele factoren en momenten, lees confrontaties en obstakels. Vandaag overwin je wat je gisteren was en morgen overwin je wat je vandaag bent. Uiteindelijk ervaar je dat je het grootste gevecht levert tegen jezelf. En de wil om het gevecht tegen jezelf te leren is een kunst en dwingt je tot het uiterste te gaan.
De waarheid: wat voor de een(1) waarheid is, is dat voor de ander niet. Ik kan hier een heleboel over schrijven maar doe dat niet. Een ieder weet voor zichzelf wat de waarheid is. Wel wil ik meegeven dat, mijn inziens, het omgaan met ‘elkaars’ waarheden, het wel/niet accepteren daarvan, te linken zijn aan de Dojo etiquette.
Samenwerking: Gaan tot het uiterste en het accepteren van verschillende waarheden, maar het ‘volgen’ van je eigen waarheid, behoeft een samenwerking. Samenwerking maakt sterk. Je bent meer instaat om je te ontwikkelen en men leert van elkaar. Door met elkaar te leren en van elkaar te leren, blijft men zichzelf ontwikkelen. En ontwikkelen betekend groeien.
Echter door ervaring heb ik, Shihan Paul, geleerd dat de Dojo etiquette heel erg belangrijk is bij samenwerking. Ik zie(te) vaak dat men wil samenwerken en ook start met deze samenwerking. Maar dat kort na de start de Dojo etiketten worden vergeten, door de samenwerkende Dojo’s. Meestal heeft dit als gevolg dat de samenwerking beëindigd en een, niet bedoeld, ‘gevecht’ begint. In populair taalgebruik: ‘de haantjes met de grote bekken willen gaan pikken om te laten zien hoe belangrijk ze zijn’.
Het volgen van de filosofie van het karate en het tonen van respect aan de geschiedenis van het karate en de vechtkunst in het algemeen, is niet gemakkelijk, het ‘dwingt’ je om te gaan naar het uiterste.

Filosofie en structuur Dojo Haragei

Elke Dojo heeft een eigen filosofie met een ‘ eigen’ gedachte. Soms worden deze gedachten(en de filosofie) binnen de budo-wereld gedeeld en soms ook niet. Maar, het belangrijkste is dat elke Dojo-filosofie gerespecteerd wordt, ook onze Dojo-filosofie.
Binnen de filosofie van Dojo Haragei behoort de traditionele gedachte, dat er in elke Dojo maar een(1) leraar is. Deze leraar beslist wat er gebeurt en op welke wijze er onderwijs wordt gegeven. Tevens heeft deze leraar de hoogste functie binnen de school. Er is geen andere persoon of organisatie die de leraar kan vertellen wat hij(of zij) in de eigen Dojo moet doen. Om verwarring te voorkomen benoem ik deze leraar in dit stuk, de 1e leraar. Ondanks dat we deze traditionele gedachte tot onze filosofie behoort, is er binnen Dojo Haragei, ook nog een eigen kader. Dit kader heeft veel zeggenschap binnen de school en functioneert als een soort ‘raad van toezicht’. Omdat de 1e leraar de belangrijkste functie heeft binnen de school, behoeft dit eigenlijk helemaal geen gradatie. Dit is namelijk niet nodig om middels een graad zijn(of haar) plaats aan te geven binnen de Dojo. Omdat normaal gesproken elke leraar zelf ook een 1e leraar heeft, hebben de leraren in de Dojo van zijn of haar 1e leraar wel een graad om, om aan te geven wat zijn/haar plek is in deze Dojo. Binnen Dojo Haragei hebben alle leraren wel een graad om, zodat er geen discussie ontstaat over hun plaats binnen de Dojo. Een karate leraar wordt traditioneel in het Japans aangesproken als Sensei. Elke leraar van Dojo Haragei heeft ook de titel Sensei en wordt ook als zodanig aangesproken, inclusief de 1e leraar.
Ondanks de bovenstaande filosofie is er tussen mij en het kader enkele jaren geleden toch een discussie geweest over het feit of ik, als 1e leraar, wel of niet een graad zou dragen. Er is toen besloten dat ik, als 1e leraar, wel een graad zou dragen om verwarring voor buitenstaanders te voorkomen. De praktijk had namelijk uitgewezen dat buitenstaanders Sensei’s met dangraad-strepen op de band wel aanspraken en Sensei’s zonder dangraad-strepen op de band niet. Daarnaast was er ook geen onderscheid te horen in het aanspreken omdat de leraren allemaal werden aangesproken als Sensei. Dit waren de twee belangrijkste irritatiepunten van het kader.

De Dojo

De Dojo betekent vrij vertaald: ‘plaats waar de weg bestudeerd wordt'. Welke ‘weg’ er wordt bestudeerd en hoe dit gebeurt, bepaalt de 1e leraar (Sensei). Hij bepaalt niet alleen het onderwijs, maar beslist eigenlijk over alles wat met zijn Dojo te maken heeft. Een Dojo kan vergeleken worden met het huis van de 1e leraar. De leerlingen zijn te gast en dienen zich ook zo te gedragen. In een Dojo staat er één persoon aan het hoofd, de 1e leraar, gevolgd door leerlingen. Omdat de Dojo in Japan is ontstaan zijn er allerlei Japanse gebruiken in een Dojo te vinden. Deze gebruiken worden de etiquette genoemd. De etiquette is belangrijk in de Dojo om de lessen goed geordend te houden en om de Japanse traditie en denkwijze te begrijpen.
Dojo etiquette(Dojo Kun):
- Wij zullen ons lichamelijk en mentaal trainen om een sterke, onwankelbare geest te krijgen.
- Wij zullen de ware betekenis van het budo leren kennen, zodat we op het juiste moment
Waakzaam zijn.
- Wij zullen met ware volharding een onbaatzuchtige geest ontwikkelen.
- Wij zullen de regels van de hoffelijkheid in acht nemen, een ieder respecteren(onze gelijken
en meerdere) en ons onthouden van geweld.
- Wij zullen ons geloof bewaren en nooit de ware deugd der nederigheid vergeten.
- Wij zullen streven naar wijsheid en sterkte, zonder toe te geven aan andere verlangens.
- Wij zullen ons leven lang door de discipline van het karate-do, de weg van het Karate beter
Leren begrijpen.

De weg van de leerling(en)

Leerlingen doorlopen verschillende stadia en bekleden verschillende functies om uiteindelijk zelfstandig te worden. Leerlingen beginnen met trainen en leren zo langzamerhand dat het karate binnen Dojo Haragei meer is dan alleen bewegen. Ze leren wat een Dojo is, ze leren de etiquette en begrijpen uiteindelijk hoe het in zijn werk gaat binnen Dojo Haragei. Kortom: ze leren de etiquette en de Dojo filosofie van Dojo Haragei te begrijpen. Deze opgedane kennis geven ze door aan de nieuwere leerlingen. Uiteindelijk nemen ze ook langzamerhand taken over van de 1e leraar. Leerlingen die uiteindelijk besluiten een eigen Dojo te openen worden door Dojo Haragei geholpen en worden gezien aks een ‘ verlenging’ van de filosofie van de Dojo Haragei. Ondanks dat ze fysiek dan niet vaak meer zijn in de Dojo van de 1e leraar, maken ze nog altijd deel uit van deze Dojo, in ons geval Dojo Haragei.
"Eén Meester, één Dojo" is een traditionele gedachte binnen de filosofie van Dojo Haragei. Elke leerling wordt dan ook onderwezen met deze gedachte. Binnen Dojo Haragei is er ook maar 1 1e leraar, naast de overige leraren. Alle leraren van Dojo Haragei zijn zo opgeleid dat alle gegeven lessen altijd goed gestructureerd en gericht op de groei van het individu zijn. De oefeningen in de lessen zijn nooit oppervlakkig en zullen de onderliggende gedachtes en principes van karate onthullen. Ongeacht of het lessen zijn voor jong en oud of van beginner tot gevorderde.

Plaats binnen de Dojo

Elke leerling heeft zijn eigen plaats in de Dojo. Dit is te zien bij de opening en afsluiting van een les.
De hoogste graad zit rechts vooraan. De Sempai (leerling met de hoogste graad) verzorgt de openingsceremonie. Op zijn(of haar) commando 'Seiza' (knielzit) neemt iedereen plaats in knielzithouding (beginnend met de linker knie) met het zitvlak op de hielen en de vuisten op de liezen. De leraren zitten enkele meters voor de leerlingen en daarvoor zit de 1e leraar.
Je plaats kennen in de Dojo zorgt er ook voor dat iedere leerling weet wat hij wel of niet kan doen in de Dojo. De leerling weet welke verantwoordelijkheden hij/zij heeft ten opzichte van zijn leraar. Mocht de leerling zijn(of haar) plek vergeten ofwel zijn verantwoordelijkheden niet nakomen kan zijn Sensei/Sempai hem daarop aanspreken.

De gradatie en graduatiestructuur van Dojo Haragei
Graden worden in karate gebruikt om een hiërarchische structuur duidelijk te maken in de Dojo. De positie in deze structuur, de kennis van het karate en de technische bekwaamheid bepalen de hoogte van de graad van de leerling. Deze graden worden verdeeld in kyu en dan graden. De kyu-graden gaan van witte band tot en met de bruine band met zwarte slip. Vanaf de 1e dan draag je een zwarte band. De 1e dan laat zien dat de leerling een globale kennis heeft van het karate, de technieken, de Dojo-filosofie en het lesgeven. Kortom: leerlingen die de 1e dan(Shodan) bij Dojo Haragei hebben behaald, beschikken over een goed fundament te ‘ beginnen’. Shodan, het Japanse woord voor de 1e dan, betekent "de eerste stap". Deze leerlingen beginnen met hun shodan aan ‘hun’ weg, de weg van het karate.

Beoordelen van de leerlingen van Dojo Haragei

Een(1) van de doelen van het karate binnen Dojo Haragei is de zelfontwikkeling van de leerling. Het beoordelen van een leerling binnen Dojo Haragei kan daarom dan ook erg lastig zijn. Elke leerling heeft namelijk zijn/haar eigen traject en hoe beoordeel je iemand op zijn individuele groei als mens? Velen kiezen ervoor om de leerlingen slechts op de technieken van het karate, of het sparren van partijen te beoordelen, maar hierdoor verhef je de technieken en de sparring tot het doel van het karate. Technieken en de sparring zijn middelen om het karate te bestuderen. Door middel van het bestuderen van o.a. deze middelen kan de leerling de principes en filosofie van het karate zich eigen maken. Maar laat het duidelijk zijn dat er meer dan de twee genoemde middelen zijn. Technieken en sparring zijn slechts onderdelen van het karate binnen Dojo Haragei, de bijdrage in de Dojo, een mentaal en fysiek correcte houding en de algemene kennis van het karate wegen allemaal mee in het behalen cq. ontvangen van een graad.

Overzicht Kyu-graden:

10 KYU: witte band + blauwe slip
9 KYU: witte band + 2 blauwe slippen
8 KYU: blauwe band
7 KYU: blauwe band + gele slip
6 KYU: gele band
5 KYU: gele band + groene slip
4 KYU: groene band
3 KYU: groen band + bruine slip
2 KYU: bruine band
1 KYU: bruine band + zwarte slip

Tussentijdse examens

De 1e leraar bepaalt uiteindelijk welke graden hij uitdeelt in zijn Dojo. Op deze manier bepaalt de 1e leraar tevens de structuur in zijn Dojo. De manier van het toekennen van de graden is voor de 1e leraar vrij om te bepalen. Een graad heeft slechts iets te betekenen in de Dojo waar de leerling een positie heeft gekregen van zijn 1e leraar. Nergens anders.

Openingsceremonie binnen Dojo Haragei

Elke leerling heeft zijn eigen plaats in de Dojo. Dit is te zien bij de opening en afsluiting van een les. De hoogste graad zit rechts vooraan. De Sempai verzorgt de openingsceremonie. Op zijn(of haar) commando 'Seiza' (knielzit) neemt iedereen plaats in knielzithouding (beginnend met de linker knie) met het zitvlak op de hielen en de vuisten op de liezen. De meesters(Sensei’s) zitten enkele meters voor de leerlingen en daarvoor zit de 1e leraar(Shihan). De Sensei/Sempai kijkt eerst rond of iedereen in de juiste houding zit, waarna hij luid het commando 'mokuso' (sluit ogen en concentreer) roept. Op dat moment sluit iedereen de ogen voor een korte meditatie als voorbereiding op de les. De ogen blijven gesloten totdat de Sensei/Sempai het commando 'mokuso yame' (ogen openen) geeft. Daarna volgt het commando 'shinden-ni-rei', dit is de groet (buiging) aan de tempel, waarbij een ieder belooft zich zowel lichamelijk als geestelijk voor de volle 100% in te zetten. Dit wordt gedaan door de vuisten met de knokkels van de wijs en middelvingers op de grond voor je te plaatsen en iets door te buigen terwijl men vanuit de ooghoeken naar voren blijft kijken. Zorg ervoor het zitvlak aangesloten op de hielen te houden. Daarna draait de Shihan zich om en zit nu recht tegenover de leerlingen, waarop de Sempai het commando 'Shihan-ni-rei' (buig naar de 1e leraar) roept, waarop iedereen weer groet met de knokkels op de grond en een duidelijk 'OSU' laat horen. Vervolgens ‘Sensei-ni-rei’ en ‘Sempai-ni-rei’ waarop iedereen weer groet met de knokkels op de grond en een duidelijk 'OSU' laat horen. Als laatste roept de Sensei/Sempai: 'otagai-ni-rei' (groet elkaar) waarop iedereen wederom buigt en een duidelijk 'OSU' laat horen. Hierna blijft iedereen zitten tot de leraar zegt wat er gaat gebeuren.
Binnen Dojo Haragei zul je bij de openings- en sluitingsceremonie de volgende termen horen:
- Seiza
- Mokuso
- Mokuso yame
- Shinden ni rei
- Shihan ni rei
- Sensei ni rei
- Sempai ni rei
- Otagai ni rei